Grote omslag in duurzaamheid
Trouw; 27 maart 2018
Toekomst – Het rijke Nederland worstelt met grote opgaven, zoals klimaatverandering en uitputting van grondstoffen. Hoe daar mee om te gaan, valt te leren uit een omvangrijke studie over brede welvaart die vandaag verschijnt.
ESTHER BIJLO
Het ziet er fris en vrolijk uit. De eerste winkelgalerij in Helmond gaat open, in 1959. Tien winkels op een rij met grote glazen puien, appartementen erboven. Er zit een supermarkt tussen en zelfs een snackbar. Geweldig modern, een teken dat Nederland er goed voor staat. Armoede is succesvol bestreden, de welvaart bereikt het hoogste peil ooit.
Dat opgetogen beeld staat, met de kennis van nu, voor een opmerkelijk moment in de geschiedenis. De welvaart gaat dan nog niet gepaard met uitputting van grondstoffen, onverantwoorde opwarming van de atmosfeer en groot verlies van biodiversiteit. Nederland is rond 1960 op het gebied van duurzaamheid min of meer in balans. De stijgende welvaart gemeten in harde guldens gaat nog gelijk op met de toename van het welzijn.
In de decennia daarna wordt het
radicaal anders. Het gebruik van grondstoffen en fossiele brandstoffen voor de Nederlandse economie stijgt explosief, de schaalvergroting in de landbouw gaat rap. Consumptie, productie, economische groei: alles gaat steil omhoog. Maar het welzijn gaat niet meer in hetzelfde tempo mee naar boven. En natuur en klimaat betalen een hoge prijs.
Deze trendbreuk in de geschiedenis is een centraal thema in het boek ‘De kwetsbare welvaart van Nederland’, dat vandaag verschijnt. Het is het resultaat van een jarenlang onderzoeksproject, waar verschillende universiteiten en het Centraal Bureau voor de Statistiek aan hebben gewerkt (zie kader). Een epos dat vanaf 1850 tot 2010 de relatie tussen welvaart en welzijn beslaat en veel nieuwe cijfers over stromen grondstoffen bevat. Opzet van de studie is bovendien lessen uit de geschiedenis te trekken, op weg naar 2050, wanneer de Nederlandse economie circulair wil zijn en de uitstoot van broeikasgassen drastisch lager moet zijn.